Emissietrends voor 2019 suggereren dat er transities in schone energie gaande zijn

De wereldwijde energie gerelateerde CO2-uitstoot is in 2019 afgevlakt tot ongeveer 33 gigaton (Gton), na een stijging van twee jaar. Dit was voornamelijk het gevolg van een sterke daling van de CO2-uitstoot van de energiesector in geavanceerde economieën (Australië, Canada, Chili, Europese Unie, IJsland, Israël, Japan, Korea, Mexico, Noorwegen, Nieuw-Zeeland, Zwitserland, Turkije en de Verenigde Staten), dankzij de groeiende rol van hernieuwbare bronnen (voornamelijk wind- en zonne-energie), het overschakelen van brandstof van steenkool naar aardgas en een hogere output van kernenergie.

Energiesector verantwoordelijk voor 85%

De wereldwijde CO2-uitstoot door steenkoolgebruik daalde met bijna 200 miljoen ton (Mton), of 1,3%, ten opzichte van 2018, wat de stijging van de uitstoot door olie en aardgas compenseerde. In geavanceerde economieën daalde hun uitstoot met meer dan 370 Mton (of 3,2%), waarbij de energiesector verantwoordelijk was voor 85% van de daling. Milder weer in veel grote economieën vergeleken met 2018 had een belangrijk effect op de trends en verminderde de uitstoot met ongeveer 150 Mton. Zwakkere wereldwijde economische groei speelde ook een rol, wat de toename van de uitstoot in grote opkomende economieën zoals India matigde.

Emissietrends voor 2019 suggereren dat er transities in schone energie gaande zijn, aangevoerd door de energiesector. De wereldwijde uitstoot van de energiesector daalde met ongeveer 170 Mton, ofwel 1,2%, met de grootste dalingen in geavanceerde economieën waar de CO2-uitstoot nu op een niveau blijft dat sinds eind jaren tachtig niet meer werd waargenomen (toen de elektriciteitsvraag een derde lager was).

Laagste emissie-intensiteit

De economische groei in geavanceerde economieën bedroeg in 2019 gemiddeld 1,7%, maar de totale energie gerelateerde CO2-uitstoot daalde met 3,2%. De energiesector leidde de daling en is nu verantwoordelijk voor 36% van de energie gerelateerde emissies in geavanceerde economieën, tegen een hoogtepunt van 42% in 2012. De gemiddelde CO2-emissie-intensiteit van elektriciteitsopwekking daalde met bijna 6,5% in 2019, een tarief drie keer sneller dan het gemiddelde van het afgelopen decennium. Absoluut gezien is een gemiddelde emissie-intensiteit van 340 gram CO2 per kilowattuur in 2019 lager dan alle, behalve de meest efficiënte gasgestookte elektriciteitscentrales.

Wind vertegenwoordigde het grootste deel van de stijging

De productie van kolencentrales in geavanceerde economieën daalde met bijna 15% als gevolg van de aanhoudende groei van hernieuwbare energiebronnen, het omschakelen van kolen naar gas, een toename van kernenergie en een zwakkere vraag naar elektriciteit. De groei van hernieuwbare energiebronnen in de opwekking van elektriciteit in geavanceerde economieën leverde in 2019 130 Mton CO2-besparingen op. Wind vertegenwoordigde het grootste deel van de stijging, met een output die 12% toenam ten opzichte van 2018. Zon-PV zag de snelste groei onder hernieuwbare bronnen, waardoor het aandeel van hernieuwbare energie in de totale elektriciteitsopwekking bijna 28% bedroeg. Kolen-naar-gas-brandstofwisseling voor energieopwekking vermeed 100 Mton CO2 in geavanceerde economieën en was vooral sterk in de Verenigde Staten vanwege de lage aardgasprijzen. Hogere opwekking van kernenergie in geavanceerde economieën, met name in Japan en Korea, vermeed meer dan 50 Mton CO2.

Europa: Duitsland loopt voorop

De energie gerelateerde CO2-uitstoot in de Europese Unie, inclusief het Verenigd Koninkrijk, daalde met 160 Mton, ofwel 5%, tot 2,9 Gton. De energiesector dreef de trend, met een daling van 120 Mton CO2, of 12%, als gevolg van toenemende hernieuwbare energiebronnen en de overstap van kolen naar gas. De output van de kolencentrales van de Europese Unie daalde in 2019 met meer dan 25%, terwijl de gasgestookte opwekking met bijna 15% toenam om de kolen voor het eerst in te halen.

Duitsland leidde de daling van de uitstoot in de Europese Unie. De uitstoot daalde met 8% tot 620 Mton CO2, een niveau dat sinds de jaren vijftig, toen de Duitse economie ongeveer 10 keer kleiner was, niet meer werd waargenomen. De kolencentrale van het land zag de productie jaar op jaar met meer dan 25% dalen doordat de vraag naar elektriciteit afnam en de opwekking uit hernieuwbare energiebronnen, met name wind (+ 11%), toenam. Met een aandeel van meer dan 40% hebben hernieuwbare energiebronnen in 2019 voor het eerst meer elektriciteit opgewekt dan de kolencentrales in Duitsland.

Het Verenigd Koninkrijk zette zijn sterke vooruitgang met het koolstofvrij maken voort, aangezien de output van kolencentrales daalde tot slechts 2% van de totale elektriciteitsopwekking. De snelle uitbreiding van de output van offshore wind, aangezien aanvullende projecten op de Noordzee online kwamen, was een drijvende factor achter deze daling. Hernieuwbare energiebronnen leverden ongeveer 40% van de elektriciteitsvoorziening in het Verenigd Koninkrijk, terwijl gas een vergelijkbaar bedrag leverde. In het laatste deel van het jaar werd het aandeel van hernieuwbare energiebronnen zelfs nog groter: wind, zon-PV en andere bronnen wekken in het derde kwartaal meer elektriciteit op dan alle fossiele brandstoffen samen.

Japan: snelste daling sinds 2009

In Japan daalde de energie gerelateerde CO2-uitstoot met 4,3% tot 1 030 Mton in 2019, het snelste tempo van daling sinds 2009. De energiesector kende de grootste emissiedaling, aangezien reactoren die onlangs weer in bedrijf waren genomen, bijdroegen tot een toename van 40% in de nucleaire sector. Hierdoor kon Japan de elektriciteitsopwekking uit kolen-, gas- en olie gestookte elektriciteitscentrales verminderen.

Hernieuwbare energiebronnen bleven groeien in China

De emissies buiten de geavanceerde economieën groeiden in 2019 met bijna 400 miljoen ton, waarbij bijna 80% van de stijging uit Azië kwam. In deze regio bleef de vraag naar kolen toenemen, goed voor meer dan 50% van het energieverbruik en is verantwoordelijk voor ongeveer 10 Gton aan emissies. In China stegen de emissies, maar werden getemperd door een tragere economische groei en een hogere output van koolstofarme elektriciteitsbronnen. Hernieuwbare energiebronnen bleven groeien in China en 2019 was ook het eerste volledige jaar van exploitatie van zeven grootschalige kernreactoren in het land.

De emissies stegen sterk in Zuidoost-Azië

De emissiegroei in India was matig in 2019, waarbij de CO2-uitstoot van de energiesector licht daalde, aangezien de vraag naar elektriciteit over het algemeen stabiel was en de sterke groei van hernieuwbare energiebronnen er voor het eerst sinds 1973 toe leidde dat de opwekking van kolencentrales daalde. Aanhoudende groei van de vraag naar fossiele brandstoffen in andere sectoren van de Indiase economie, met name vervoer, compenseerde de daling in de energiesector. De emissies stegen sterk in Zuidoost-Azië, opgedreven door een sterke vraag naar kolen.

Bron: Data van IEA