TEO & TEA in de energietransitie

De gemeente Amsterdam wil graag experimenteren met aquathermie (warmte uit water) om aan klimaatdoelstellingen te voldoen, zo meldt Het Parool deze week. Wethouder Sharon Dijksma ziet in aquathermie een goed alternatief voor aardgas.

De gemeente heeft de doelstelling geformuleerd in 2040 volledig aardgasvrij te zijn en aquathermie zou daar een belangrijke rol in spelen en kunnen voorzien in de helft van de warmtevoorziening in de stad.

Aquathermie, wat is dat? Als je daar induikt, stuit je al snel op termen als TEO en TEA. Uit onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving blijkt dat de warmte en koude uit oppervlaktewater water een substantiële bron van duurzame warmte kan zijn als alternatief voor aardgas en bij uitstek geschikt voor verwarmen en koelen. We noemen dit thermische energie uit oppervlaktewater, kortweg TEO.

TEO maakt gebruik van de temperatuurverschillen van het oppervlaktewater in de loop van de seizoenen. In de zomer kan met warm oppervlaktewater het grondwater in een WKO-installatie (warmte- en koudeopslag) worden opgewarmd. Deze warmte kan in het koude seizoen worden benut om met behulp van een warmtepomp gebouwen te verwarmen. In de winter kan juist koude worden opgeslagen. Deze koude is dan een bron voor duurzame koeling. In sommige gevallen kan zonder WKO direct warmte of koude worden geleverd, bijvoorbeeld bij koudewinning uit diepe plassen.

TEO is al op een aantal plaatsen gerealiseerd. Een voorbeeld is het woonzorgcentrum Torckdael in Wageningen, dat duurzaam wordt verwarmd met water uit de stadsgracht. Doordat warmte aan de stadsgracht wordt onttrokken koelt het oppervlaktewater ca. 2°C en wordt de gracht in circulatie gebracht. Dit heeft als belangrijk neveneffect verbetering van de waterkwaliteit en vermindering van hittestress (het zogeheten Smart polder concept) . 

Als een gebouw hoofdzakelijk koude vraagt kan hetzelfde principe worden toegepast maar dan zal juist in de winter koude worden opgeslagen. Deze koude is dan een bron voor duurzame koeling. 

Niet alleen oppervlaktewater is bruikbaar als bron van thermische energie. Er zijn ook andere technieken die gebruik maken van water als warmtebron:

• Riothermie benut de warmte uit rioolwater. Rioolwater is relatief warm als gevolg van huishoudelijk afvalwater (douchen, wasmachine etc.).
• Thermische Energie uit Afvalwater (TEA) maakt gebruik van warmte uit het effluent van rioolwaterzuiveringen.
• Thermische Energie uit Drinkwater benut drinkwaterleidingen als warmte- of koudebron.

Warmtepompen en aquathermie kunnen in potentie een belangrijk deel van onze behoefte aan aardgas doen afnemen. Deze systemen hebben voor de aandrijving echter wel energie nodig. Voor een duurzame warmtevoorziening is het daarom van belang dat deze energie duurzaam opgewekt wordt en dus blijft het zaak dat we de investeringen in o.a. windenergie opvoeren.

Het benutten van de potentie van aquathermie  is een grote uitdaging. Het biedt kansen voor een wezenlijke bijdrage aan een duurzame warmte- en koudevoorziening in ons land. Om dit te realiseren zijn nieuwe allianties nodig van waterbeheerders, gemeenten, netbeheerders, energiebedrijven en eigenaren van vastgoed. De komende jaren gaan we leren hoe we deze allianties in de praktijk vorm krijgen. In deze aflevering zal het scenario niet door Arjan Ederveen & Tosca Niterink geschreven worden.

Bronnen:

Parool

IF Technology

STOWA