Wanneer is ontwikkeling vooruitgang?

Mede door de komst van microchips, internet, algoritmen en robotica, is de wereld van ontwikkeling, productie en handel in de afgelopen 25 jaar geëxplodeerd tot het spannende, maar veeleisende speelveld dat het nu is. Waar het ons aan de ene kant rust en comfort biedt, creëert het aan de andere kant steeds meer verwachtingen waaraan voldaan moet worden. We doen het niet meer voor minder. En terecht. Want waarom zouden we?

Ontwikkeling
We zijn niet alleen gewend geraakt de gemakken die het ons heeft gebracht, maar inmiddels ook aan de snelheid waarmee nieuwe exotische ontwikkelingen elkaar opvolgen. Als je als ontwikkelaar of fabrikant niet met enige regelmaat een baanbrekende vernieuwing of update presenteert, dan verlies je al snel de aandacht van het publiek en verdwijn je naar de achtergrond. De drang om te ontwikkelen is nog nooit zo groot geweest.
Het is een uitermate spannende tijd waarin we nu leven. De eerste schokgolven van de technologische kettingreactie zijn vandaag de dag voelbaar tot in de kleinste haarvaten van de samenleving. Je kunt de potentie en inspiratie, die in de lucht hangt bijna proeven. Iedereen ontdekt en onderzoekt nieuwe mogelijkheden en manieren om zijn of haar idee, product, dienst of opinie te ontwikkelen en te presenteren. Kennisoverdracht is letterlijk grenzeloos geworden. De mondiale kennisdatabase, het internet, koppelt 24/7 kennis en ideeën aan elkaar. Volledig organisch worden er verbindingen gelegd en ontstaan er iedere minuut van de dag samenwerkingen, relaties en netwerken, die de ontwikkelingen nog meer momentum geven. En dit is nog maar het begin. We staan nog in de kinderschoenen.

Vooruitgang?
Uiteraard heeft deze ontwikkeling ook een minder positieve kant. Als je de ene kant van een waterbed naar beneden drukt, dan gaat de andere kant omhoog. En zo heeft ook de wijze waarop we nu leven en consumeren consequenties. Neem bijvoorbeeld de winning en productie van grondstoffen, halffabricaten, eindproducten, brandstof en energie. Dat zijn de beduidend minder fraaie kanten van alle vooruitgang en ontwikkeling. Een groeiend aantal mensen wil zelfs niet meer spreken van vooruitgang. De hoeveelheid energie die wij per huishouden consumeren, is dan ook vele malen hoger dan de elektrameter aangeeft. Niet alleen het opladen van een smartphone, maar het hele proces, van het winnen van grondstoffen tot het produceren van een smartphone heeft energie gekost. Zo ook het transporteren van het apparaat. En dat geldt ook voor de oplader en het hoesje. Bijna alle producten en gebruiksvoorwerpen kosten energie om te produceren en kosten ook weer energie om aan het einde van hun levensduur vernietigd of gerecycled te worden. Een groeiend aantal producten verbruikt daarnaast ook nog eens energie tijdens hun levensduur. Ga maar eens na hoeveel spullen je hebt, die energie verbruiken.

Grote oplossingen voor kleine problemen
Bijna alles komt tegenwoordig met een oplader of een stekker. Wat het product ook is, er moet op zijn minst een led-lampje in zitten. Van een Bluetooth connectie met je sleutelbos tot een draadloos docking-station voor je elektrische broodmes. Waar vroeger spierkracht de norm was, staat nu half Nederland de E-bike's op te laden. Lekker groen, maar wel wéér een stekker erbij, voor iets wat je 10 jaar geleden niet nodig had of misschien zelfs bespottelijk vond. De gêne die we voelen bij het hebben van overbodige gadgets verdwijnt. Een paar jaar geleden kon je nog de nodige grappen verwachten, als je het terras op liep met een Bluetooth headset in je oor. Tegenwoordig kijkt niemand meer gek op als je een sms van je koelkast of auto krijgt.

Het snoeppot-effect
Dit progressieve proces van ontwikkeling houden we niet meer tegen. Het is alsof mama even de kamer is uitgelopen en dat we de snoeppot hebben gevonden. Zonder na te denken over de consequenties hebben we de pot omgekeerd en zijn we flink aan het snoepen geslagen. En het is heerlijk. Handenvol tegelijk. De mond nog niet leeg of de volgende smaak alweer in het vizier. Ergens weten we dat het niet goed is. Dat er een moment gaat komen dat mama ons zo aantreft en dat we dan een moeilijke tijd zullen hebben om uit te leggen wat er is gebeurd. Dat zou op dát moment dan ook erg vervelend zijn.. maar nu eerst nog een snoepje, want het is zo lekker...
Het zou een geruststellende gedachte zijn als ieder moment de deur open zou kunnen zwaaien en een vermanende stem zou zeggen: "Zeg, wat doe jij nou? Dit is echt heel stout!". Dat we dan opgetild zouden worden uit die inmiddels plakkerige berg met snoep en bende en dat alles voor ons opgeruimd wordt. Maar helaas zal dat niet gebeuren. We moeten onszelf en elkaar in beweging brengen. Maar hoe doen we dat dan?

Een lang touw de berg op duwen.
Duurzaamheid en milieu zijn actueel. Als je het internet opent of de televisie aanzet, dan word je overladen met de boodschap van de noodzaak in de puurste vorm. De meest gruwelijke beelden van verspilling en vervuiling worden ingezet om de kijker de bedroevende ernst van een nagenoeg uitzichtloze situatie weer te geven. Voor bewustwording is dat prima. Maar we moeten natuurlijk wel enthousiast en gemotiveerd blijven. Als je te lang naar dat soort boodschappen kijkt, dan krijg je het gevoel dat het niet meer op te lossen is. Het is vechten tegen de bierkaai. Alsof je een lang touw de berg op probeert te duwen. We komen handen tekort. Het is teveel werk. Maar is dat ook zo?
Als je je verdiept in duurzaamheid, dan kom je er al snel achter dat werkelijk alle processen en producten verbeterd kunnen worden. Of je nou kijkt naar het gebruik van niet biologisch afbreekbare producten, het uitputten van natuurlijke bronnen en grondstoffen of de overmatige uitstoot van schadelijke gassen. Ieder product of proces maakt zich er in meer of mindere mate schuldig aan. Dus waar begin je? Mijn antwoord zou zijn: maakt niet uit, begin desnoods overal een klein beetje en breidt dat uit steeds verder uit. Als je maar begint.

Ieder begin heeft een eind en een touw wel twee.
Het hoeft niet allemaal in een keer 100% opgelost te zijn. Als je iedere dag 1% verbetert, dan is het over 100 dagen 100% beter. Hoe meer mensen beginnen, hoe beter. Want niet alleen bij de oorzaak, maar gelukkig ook bij de oplossing van het probleem geldt de wet van aantallen. En gelukkig zijn er veel manieren om een lang touw de berg op te krijgen. In plaats van het gehele touw als een kluwen omhoog proberen te duwen, kun je ook het begin of het eind van het touw pakken en daarmee omhoog lopen. De rest van het touw zal volgen. Je kunt als consument invloed uitoefenen aan de vraagzijde door producten of diensten te kiezen die duurzaam tot stand gekomen zijn. Bedrijven zullen deze trend dan vanzelf volgen. Als bedrijf of producent kun je positieve invloed uitoefenen aan de aanbodzijde. Wanneer je als consument alleen maar keuze hebt uit duurzame producten en diensten, dan ben je een hoop zaken voor.
Technologische ontwikkeling heeft ons gebracht waar we nu staan. Of het pad dat we bewandelen naar vooruitgang leidt, dat laat ik voor nu over aan de verdeeldheid der meningen. Feit is wel dat diezelfde technologische ontwikkeling inmiddels ook hard wordt ingezet om oude en bestaande processen duurzamer te maken of om nieuwe ideeën te ontwikkelen en uit te werken, die de natuur en het klimaat monitoren, ontlasten, opruimen of zelfs te verbeteren. Met voldoende positieve energie kunnen wij samen van alle minnen weer plussen maken.

Sander van Zijl